ABN AMRO zet ondanks sceptische topman Zalm crowdfunding initiatief SEEDS voort

10, 9, 8 .. 3, 2, 1. SEEDS van ABN AMRO is officieel van start gegaan! In figuurlijk zin tikte SEEDS in de nieuwsbrief die ze deze week stuurde de seconden weg naar de officiële start. In werkelijkheid duurde het meer dan 10 maanden voordat SEEDS, na een succesvolle pilot, die in september 2012 werd afgesloten, promoveerde naar ‘volwassen’ dochter van ABN AMRO.

Juni jongstleden sprak ik met Arthur van de Graaf, directeur van SEEDS. Destijds verwachtte Arthur voor zomer van start te gaan. Er moesten echter nog wat interne hobbels genomen worden. Het slechten van die hobbels heeft maanden langer geduurd, maar niet getreurd, Nederland heeft er een serieus crowdfunding initiatief bijgekregen. Dat kan geen kwaad in een tijd waarin MKB-ondernemingen nog steeds moeite ondervinden bij het verkrijgen van een krediet.

Terug in de tijd

Tijdens een bijeenkomst in ABN AMRO’s Dialogues House, in mei 2010, ging SEEDS van start en kondigde ze een pilot aan voor het crowdfunding intiatief. Nu ruim 3,5 jaar later gaat het platform dan echt van start. Waarom duurde het zolang?

Je zou kritiek kunnen hebben op deze trage start, maar ook bewondering voor de volhardendheid van Arthur van de Graaf en zijn team. Uit ervaring weet ik dat het opzetten van het crowdfunding initiatief SEEDS geen eenvoudige opgave was. Zo liet bestuurder Joop Wijn zich in het verleden tijdens een bijeenkomst niet positief uit over crowdfunding en ook de recente uitlating van Zalm is illustratief voor de sceptische houding, die je van traditionele bankiers kunt verwachten.

In september 2012 rondde de bank, die naar eigen zeggen als eerste bank wereldwijd in crowdfunding voor ondernemingen stapte, een vier maanden durende pilot met succes af. Inmiddels  zijn ze niet meer de enige bank. In Duitsland is de regionale bank Volksbank Bühl ook in crowdfunding gestapt, maar zij richten zich op sociale- en goede doelen projecten.

Van de vijf ondernemingen die tijdens de pilot een kans werd geboden om via SEEDS op zoek te gaan naar financiering, waren er drie succesvol in het overtuigen van genoeg investeerders: GreenGraffiti, Yuno Foods en Greenjoy. Zij wisten voldoende believers aan zich te binden, die minimaal EUR 50 euro tot maximaal EUR 5.000,- wilden investeren. En daar gaat het om bij crowdfunding. Als ondernemer met een passie moet je potentiële investeerders laten geloven in jouw ondernemingsplan.

De lessen uit de pilot

Na het afronden van de pilot liet Arthur al weten trots te zijn op het resultaat: “We hebben met deze proef praktijkervaring op kunnen doen hoe crowdfunding op verschillende manieren waarde kan toevoegen.” De periode tussen de geslaagde pilot en de start deze week werd gebruikt voor de nodige afstemming met de ABN AMRO-organisatie en de verdere ontwikkeling van het platform, de propositie et cetera.

“Een belangrijke uitdaging is om steeds een nieuwe groep investeerders aan te spreken die nog niet met SEEDS in aanraking is geweest”, vertelde Arthur mij juni jongstleden. “We zoeken eigenlijk friends, family en fans. De eerste investeerders waren vooral bekenden van de ondernemers. De gemiddelde investering bedroeg EUR 100,-. Naarmate de investeringen in de ondernemingen vorderde, zag Seeds een verschuiving plaats vinden van friends naar fans.  “Dat was een goede ontwikkeling, maar je hebt de friends wel nodig als endorsement bij de eerste investeringen”, lichtte Arthur toe.

De eerste investeerders zijn heel essentieel. De eerste mensen die besluiten mee te doen zijn het belangrijkst. Zij trekken uiteindelijk de anderen over de streep. Onderstaande video van Derek Sivers illustreert op een mooie manier hoe je een beweging creëert.

“De grootste uitdaging zit in het managen van de verwachtingen van de investeerders”, voegt Arthur nog toe. “Met welke reden investeren ze? Doen ze het voor de fun of financieel rendement en hoe ontwikkelt de motivatie zich in de loop der tijd? Je wilt ook dat investeerders vaker dan één keer investeren in ondernemingen. Hoe creëer je voor beiden waarde in de relatie? Een contract tussen een onderneming en investeerders kan 10 jaar lopen. Hoe ga je gedurende die periode een relatie creëren tussen ondernemer en investeerders. GreenGraffiti wilde bijvoorbeeld voor langere tijd een community aan zich binden.”

Volgens Arthur waren de ondernemingen die er tijdens de pilot niet in slaagde om financiering aan te trekken niet concreet genoeg in hun plannen. Vanuit een crowdsourcing-perspectief vonden de potentiële investeerders deze initiatieven interessant, maar niet interessant genoeg om in te investeren.

Ook verwachtte Arthur tijdens de pilot, met ABN AMRO achter zich, een groter publiek aan te spreken. Ze konden echter niet via de bestaande kanalen van ABN AMRO communiceren over de pilot. “De ontwikkeling tot en met de pilot hebben we redelijk stand-alone gedaan, natuurlijk wel in samenwerking met de juridische afdeling van ABN AMRO”, lichtte Arthur deze week toe. “Nu werken we met diverse afdelingen binnen de bank samen om te bezien hoe crowdfunding kan aansluiten op de meer reguliere diensten/producten van de bank.”

SEEDS nieuwe stijl

Met de lessen uit de pilot heeft ABN AMRO het crowdfunding initiatief SEEDS aan een make-over onderworpen. Niet alleen de look & feel van de internetsite is volledig veranderd, maar ook de invulling van het initiatief is gewijzigd.

Iedere onderneming kan zich aanmelden bij Seeds (zie een aantal schermen in onderstaande Slideshare). Na aanmelding toetst Seeds de aanmelding. Arthur lichtte destijds toe: “We zoeken ondernemers waarbij je als investeerder een goed gevoel kunt hebben, die een gunfactor hebben. We kijken goed naar de business case en gaan uit van een goed uitgewerkt ondernemingsplan. We willen geen lender of last resort zijn (red.: een laatste strohalm voor ondernemers). We willen die ondernemers helpen, die een grote kans hebben om succesvol te zijn.”

Het aanmeldingsproces van SEEDS.

Het al of niet in aanmerking komen voor crowdfunding via SEEDS zegt niets over de kwaliteit van de ondernemer(s) en de haalbaarheid van het ondernemingsplan, valt te lezen op de website.

The ‘Voice of Holland’ 

Tot op heden hebben meer dan 350 ondernemers hun interesse getoond in crowdfunding via SEEDS. Eind januari zal SEEDS een selectie van die ondernemers, tussen de 10 en 25 aanprekende ondernemers, op het platform presenteren. Vanaf dat moment kan er doorlopend op deze ondernemingen gestemd worden. Arthur verduidelijkt: “Crowdfunding voor een onderneming kan alleen succesvol worden als de ondernemer in staat is om mensen te mobiliseren. De stemronde is het bewijs dat ondernemers in staat zijn om mensen via social media te mobiliseren. Daarnaast willen wij duidelijk maken dat de selectie door de crowd wordt gemaakt en niet door de bank.”

Vervolgens gaan er iedere twee weken twee ondernemingen door naar de crowdfundingpagina. Vanaf dat moment kunnen investeerders vanaf EUR 10,- investeren in deze ondernemingen. Dit was tijdens de pilot vanaf EUR 50,-. Uit onderzoek bleek dat een groot deel van de investeerders ook met lagere bedragen wilden investeren. De ondernemers krijgen 10 weken de tijd om hun plannen te funden. “Het eerste jaar verwachten zo’n 50 ondernemingen te kunnen voorleggen aan investeerders,” licht Arthur toe. Mocht het storm lopen met kwalitatief goede aanmeldingen dan zal SEEDS het aantal ondernemingen waarin je kunt investeren verhogen. Maar dit is wel afhankelijk van de snelheid waarmee ondernemingen worden gefund, met andere woorden het aantal investeerders.

‘Rendement’ voor de investeerder, rendement voor de bank

In tegenstelling tot andere crowdfundingplatformen, krijgt de investeerder geen rente op een lening, een aandeel in de onderneming of een ander incentive (eerste product, korting, o.i.d.). “We hebben een nieuw financieel product ontwikkeld. De ondernemer kan aangeven een uitkering te geven van 0 tot 3 keer de inleg. Dit is een financiële uitkering die gekoppeld is aan de realisatie van omzet. De ondernemer heeft 10 jaar de tijd om de uitkering te doen.  Je komt dan tot een verwacht rendement dat ergens tussen de rente op een financiering en het rendement van een informal investor, die een aandelenbelang heeft, ligt. De overeenkomst wordt eerder beëindigd als de volledige financiële uitkering voor die tijd is gedaan of de vastgestelde onderste omzetgrens gedurende 5 aansluitende jaren niet is gehaald.” Het hele proces van aanmelden tot uitkering wordt hier uitgelegd.

Ook de bank maakt een rendement, zij het waarschijnlijk een negatief rendement. Iedere ondernemer die start met crowdfunden betaalt eenmalig EUR 250,-. Mocht je slagen in het ophalen van geld, dan betaalt je 5% over het opgehaalde bedrag met een minimum van EUR 2.500,-. Een klein rekensommetje leert dat ABN AMRO bij 50 ondernemingen en een gemiddeld bedrag van EUR 100.000,- zo’n EUR 262.000 ‘verdient’. Daar moeten de kosten nog af.

Waarom doet de bank dit dan toch? “Het is een onderzoek naar de vormgeving van de bank van de toekomst, de rol die we in de toekomst hebben bij het aantrekken en uitzetten van geld. We voorzien ook in een groeiende behoefte naar het nieuwe vormen van financieren en investeren”, antwoordt Arthur.

Extra toezicht DNB en AFM?

Arthur vertelde dat ze een nieuw financieel product hebben ontwikkeld. Dat vraagt zeker om extra toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) of de Autoriteit Financiële Markten (AFM)? “Wij vallen niet onder het toezicht van DNB en de AFM, omdat dit nieuwe financiële product niet in het lijstje van bestaande producten staat. Het is een risicovol product, een stempel van de AFM of DNB maakt het product niet minder risicovol”, beargumenteert Arthur.

Wat vinden we van SEEDS?

SEEDS is niet het enige crowdfundinginitatief voor ondernemers in Nederland. Eind 2010 ging Geldvoorelkaar.nl van start. Inmiddels funden ze rond de EUR 2 miljoen per maand. Wat vindt Martijn van Schelven, één van de founders van Geldvoorelkaar.nl van SEEDS? “Ik ben blij dat ABN AMRO SEEDS ontwikkeld heeft. Hiermee erkent een traditionele bank de potentie voor crowdfunding”, aldus Martijn.

Maar Martijn heeft echter ook een paar kritische kanttekeningen. “SEEDS is, zonder te overdrijven, al een jaar of 4 in ontwikkeling. Het nu gepresenteerde format vind ik dan ook wel wat mager. Het eerst laten stemmen op potentieel te crowdfunden ondernemingen is wellicht een vorm van voorselectie,  maar persoonlijk vind ik het een beetje een te hoog ‘Voice of Holland’-gehalte. Alleen die ondernemers met het beste eigen netwerk worden dus gefund. Wel zo veilig wellicht, maar het zegt lang niet alles over de potentiële ondernemerskwaliteiten.”

“De terugbetaling op basis van omzetniveau vind ik ook vreemd”, vervolgt Martijn. “Ik snap het ook niet helemaal, wat zegt omzet immers? Terugbetaling afhankelijk laten maken van resultaat lijkt me meer voor de hand liggen. Ook zie ik in de voorwaarden niet terug op welke wijze investeerders de inleg terugkrijgen.” Ondank de kritische kanttekeningen hoopt Martijn wel dat het concept gaat werken.

Desgevraagd heeft Arthur nog gereageerd op de uitspraak van Martijn met betrekking tot de omzetgrens als basis voor een uitkering aan de investeerder. “Het spreekt voor zich dat niet alleen naar omzet wordt gekeken bij het vaststellen van de omzetgrenzen waarbij uitkeringen plaatsvinden. Marges, kosten et cetera worden door de ondernemer meegenomen. Winst (stuurbaar) en dividend (wanneer wordt het uitgekeerd?) zijn minder transparant en stuurbaar. Omzet is transparant en eenvoudig vast te stellen. Als omzet is x dan uitkering is y.”

Ook Gijsbert Koren van Douw & Koren Crowdfunding Consultancy vroeg ik om zijn mening. “Super interessant dat ABN AMRO op deze manier pro-actief met crowdfunding aan de slag is gegaan. Het is dus goed dat SEEDS weer live gaat, want de bank heeft veel kennis en kunde die nuttig kunnen zijn voor ‘de crowdfunding markt’.”

Gijsbert is benieuwd hoe de combinatie crowdfunding en bancaire financiering zich gaat ontwikkelen. Eveneens is hij benieuwd of en hoe ABN AMRO hier ook een leidende rol in gaat nemen. “ABN AMRO kan natuurlijk ook ontzettend veel leren van de praktijk van het runnen van een crowdfunding platform. De andere banken staan hier toch wat verder van af en hebben daardoor misschien een minder goed gevoel bij ‘de crowdfunding markt'”.

Tot slot nog Korstiaan Zandvliet van Symbid, dat druk bezig is met de expansie naar de Verenigde Staten, aan het woord over SEEDS. “Omdat een bank een crowdfunding initiatief is gestart, brengt dit legitimiteit naar de industrie, wat goed is voor alle spelers. Het screeningsmodel lijkt veel op dat van Symbid, echter wordt me niet duidelijk wie de leden van de toetsingscommissie zijn die de plannen toelaten, ik denk dat in de communicatie hiervan veel te winnen is voor SEEDS en dat dit een mooie USP kan zijn voor het platform.”

“Mijn overal gevoel bij SEEDS is erg goed”, vervolgt Korstiaan. “Ik ken Arthur al geruime tijd als een gedreven manager die veel heilige huisjes binnen de bank heeft moeten omgooien om dit voor elkaar te krijgen. Dat verdient sowieso mijn complimenten. De werkwijze is erg professioneel en doet niet onder voor de industriestandaarden. Het initiatief draagt direct bij aan zowel de Nederlandse- als de internationale crowdfundingindustrie. Het team van SEEDS verdient een pluim voor hun doorzettingsvermogen en Symbid verwelkomt haar nieuwe concullega met open armen. Korstiaan besluit met; “wij staan open voor samenwerking met SEEDS om de industrie verder te professionaliseren en ondernemers gezamenlijk verder te helpen.”

Wat vindt [finno]?

Al langer draag ik crowdfunding een warm hart toe. Toch begrijp ik enigszins dat ABN AMRO topman Zalm sceptisch is ten aanzien van crowdfunding. Hij vindt het nuttig, maar hij sprak bij het FD Henri Sijthof-debat over alternatieve financiering de verwachting uit dat de bedragen klein zullen blijven en dat het geen serieus alternatief voor bankfinanciering is. Ja, crowdfunding als financieringsbron zal in verhouding tot reguliere bancaire financiering nog beperkt blijven. Volgens Douw & Koren werd er in de eerste helft van 2013 voor ‘slechts’ EUR 13 miljoen gecrowdfund.

Het is echter een misvatting om te denken dat crowdfunding een alternatief is voor bancaire financiering. Crowdfunding is per definitie risicodragend; er zijn geen zekerheden. Crowdfunding vult de zogeheten equity gap op tussen rechtstreekse financiering door familie & vrienden (bijvoorbeeld een onderhandse lening) en de risico dragende inbreng van informal investors (vaak grotere bedragen).

Crowdfunding is vooral interessant voor investeringsplannen, die banken sowieso niet willen of kunnen financiering, omdat ze nog te risicovol zijn. In die gevallen heb je als ondernemer risicodragend vermogen en/of eigen geld nodig. Je kunt als muzikant je bank niet vragen je eerste CD te financieren, of als journalist je bank vragen een documentaire te financieren, of als ondernemer je bank vragen een nieuwe smartwatch te financieren. Dat zijn precies de investeringsplannen die vragen om crowdfunding.

Crowfunding en bancaire financiering zouden juist aanvullend aan elkaar moeten zijn. Als een ondernemer voldoende riscodragend vermogen vergaard heeft, en vele investeerders met hun investering hun vertrouwen hebben uitgesproken in de ondernemer en zijn plannen, dan zou het voor een bank eenvoudiger moeten zijn om additioneel een krediet te verstrekken.

Kortom, crowdfunding verdient een plek in de financieringsmix van banken. Wat mij betreft is crowdfunding wel het neusje van de zalm op financieringsgebied voor goede ondernemers met een passie en een goed ondernemingsplan. SEEDS, veel succes!

Gerelateerde artikelen

• Financier je onderneming met crowdfunding (maart 2010)
• Crowdfunding, bankieren van de toekomst (1) (mei 2010)
• Crowdfunding, bankieren van de toekomst (2) (mei 2010)
• Word Symbid het eerste Nederlandse crowdfundingplatform voor ondernemers (Okt. 2010)
• Sprowd is niet zomaar het zoveelste crowdfundingplatform (nov. 2010)
• Crowdfunding; kans voor de creatieve industrie (jan. 2011)
• Gespot: Geldvoorelkaar.nl, een nieuw Nederlands platform voor peer-to-peer lenen (jan. 2011)
• ‘Symbid, a crowdfunding revolution is coming soon’ (april 2011)
• Crowdfund je hypotheek bij elkaar (aug. 2011)
• Crowdfunding platformen Seeds en Symbid op Emerce eFinancials (nov. 2011)
• Is crowdfunding definitief doorgebroken in Nederland? (jan. 2012)
• Goedkoper lenen en slimmer investeren via Geldvoorelkaar (feb. 2012)
• ABN AMRO doet proef met crowdfunding; eerst zaaien dan oogsten (juni 2012)
• Crowdfunding groeit verder door (aug. 2012)
• Crowdfunding groeit explosief: EUR 14 miljoen opgehaald in 2013 (jan 2013)

Tags: ABN AMRO, AFM, crowd funding, Crowdfunding, DNB, Douw&Koren, Geldvoorelkaar.nl, informal investors, risicodragend vermogen, Seeds, Symbid, Zalm